Anayasa Mahkemesi (AYM), aynı düzeydeki hukuk mahkemelerinde görülen ve aralarında bağlantı bulunan davaların ilk açılan mahkemede birleştirilmesine ilişkin düzenlemedeki “bağlayıcılık” hükmünü anayasaya aykırı bularak iptal etti. Karar, özellikle siyasi parti kurultaylarına dair çoklu dava süreçlerini yakından ilgilendiriyor.
Başvuru yerel mahkemelerden geldi
Nevşehir 4. Asliye Hukuk Mahkemesi ve İstanbul Anadolu 15. Sulh Hukuk Mahkemesi, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK) 166. maddesinin bir fıkrasında yer alan, “…ve bu karar, diğer mahkemeyi bağlar” hükmünün iptali istemiyle AYM’ye başvurmuştu. Yüksek Mahkeme, bu başvuruları birleştirerek 17 Haziran’da karara bağladı. Kararın gerekçesi ise bugün Resmi Gazete’de yayımlandı.
İnceleme sınırlı ibareyle sınırlandırıldı
AYM, maddeyi bütün olarak değil, yalnızca “…ve bu karar, diğer mahkemeyi bağlar” ifadesini inceledi. Bu ifadenin kanuni hakim güvencesine aykırı olduğu yönünde karar verildi.
“Hakim değişikliğine yol açıyor”
Mahkeme, söz konusu ifadenin, ikinci davanın açıldığı mahkemenin birleştirme kararıyla davaya hangi mahkemenin bakacağının değişmesine neden olduğuna işaret ederek şu tespitte bulundu:
“Bu durum, davanın olağan yargı yolu dışındaki bir mahkemeye devredilmesine neden olmakta, kanuni hakim ilkesini zedelemektedir.”
Anayasa’ya aykırılık gerekçesi
Anayasa’nın 37. maddesinde yer alan “Hiç kimse kanunen tabi olduğu mahkemeden başka bir merci önüne çıkarılamaz” hükmünü esas alan AYM, düzenlemeyi anayasaya aykırı bularak oy çokluğuyla iptal etti.
CHP kurultay davalarında kullanılıyordu
Karar, siyasi yargı süreçlerine etkisi bakımından da dikkat çekti. CHP’nin 38. ve 39. Olağan Kurultayları ile 21. ve 22. Olağanüstü Kurultaylarına ilişkin açılan davalarda, partinin avukatları bu maddeyi hukuki dayanak olarak gösteriyordu. AYM’nin iptal kararı sonrasında, devam eden davalarda bu dayanağın nasıl yorumlanacağı merak konusu oldu.(KAYNAK:CUMHURİYET)