Türkiye’nin 12’nci büyük gölü olan Eber Gölü’nde tehlike çanları çalıyor. Çay, Bolvadin ve Sultandağı ilçeleri sınırlarında yer alan, birçok endemik canlıya ev sahipliği yapan göl, hızla su kaybediyor. Afyon Kocatepe Üniversitesi (AKÜ) Doğa Koruma ve Biyoizlem Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Uğur Cengiz Erişmiş’e göre, bu gidişat devam ederse Eber Gölü 2,5 ila 3 yıl içinde tamamen kuruyabilir.
“ŞU AN BİR KRİZ YAŞIYORUZ”
Göl tabanında yapılan ölçümlere göre su derinliği orta bölgelerde sadece 75-80 santimetreye kadar düşmüş durumda. Kıyı kesimlerinde ise bu seviye yer yer 30 santime kadar geriliyor. Prof. Dr. Erişmiş, “Mart ayından itibaren bölgeye düşen yağışlar, geçmiş yıllara göre iyi görünse de sıcaklıkların mevsim normallerinin çok üzerine çıkması kuraklığı tetikledi. Kıyı hattında 7 kilometrelik bir çekilme yaşanıyor. Bu veriler, bir krizle karşı karşıya olduğumuzu açıkça gösteriyor,” dedi.
NE BALIK KALDI NE KUŞ
Kuruma yalnızca su seviyesini değil, göldeki yaşamı da tehdit ediyor. Bir zamanlar balıkçılıkla geçimini sağlayan bölge halkı artık gölde balık bulamıyor. “Şu anda göl içerisinde balık diye bir şey yok,” diyen Erişmiş, kuş popülasyonunun da dramatik biçimde azaldığını belirtti.
Eber Gölü, geçmişte 147 kuş türüne ev sahipliği yapıyordu. Ancak göç yolları üzerindeki konumuna rağmen artık birçok tür burayı konaklama alanı olarak tercih etmiyor. “Eskiden pelikanlar yoğun biçimde gölde bulunurdu, şimdi ise hiç rastlayamıyoruz,” ifadelerini kullandı.
EBER SARISI YAYILIYOR AMA BU İYİ HABER DEĞİL
Kuruyan alanlarda gözlenen tek canlılık, endemik bir bitki türü olan Eber Sarısı’nın yayılımı. Ancak bu durum da ayrı bir riski beraberinde getiriyor. “Bu yayılım, diğer türler üzerinde baskı kuruyor. Endemik türlerin artması sevindirici gibi görünse de aslında ekosistemin bozulduğuna işaret,” diyor Prof. Dr. Erişmiş.
KORUMA ALTINDA AMA YETERLİ DEĞİL
Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından koruma altına alınan sekiz gölden biri olan Eber Gölü’nün bu statüsüne rağmen, mevcut önlemler yetersiz. Geçen hafta düzenlenen toplantıya katıldığını belirten Erişmiş, “Koruma altındaki bu göller için acil ve somut adımlar atılmalı. Halkın da bu konuda duyarlı olması gerekiyor. Suyu tasarruflu kullanma bilincine ulaşmalıyız,” dedi.
EBER’İN KADERİ 2,5-3 YIL İÇİNDE BELLİ OLACAK
Prof. Dr. Erişmiş, Eber Gölü’nün kuruma süreciyle komşusu Akşehir Gölü’nü kıyasladı: “Akşehir’de şu anda su yok. Artık göl statüsünü kaybetti. Aynı süreç Eber için de geçerli. Eğer önlem alınmazsa, maksimum 5 yıl, ama benim öngörüm 2,5-3 yıl içinde Eber de tamamen kuruyacak.”
“SAYAÇSIZ SULAMA DURDURULMALI”
Göl çevresindeki tarım faaliyetlerinin de süreci hızlandırdığına dikkat çeken Erişmiş, bilinçsiz su kullanımının önüne geçilmesi gerektiğini vurguladı. “Tarlalara günlerce su veriliyor ama kimse ne kadar kullandığını bilmiyor. Mutlaka sayaç sistemi getirilmeli. Suyun bir maden gibi değerlendirilmesi ve yasalarla korunması şart. Ceza sistemi de etkili olmalı,” diye konuştu.
“YARINI BEKLEMEYİN, BUGÜN HAREKETE GEÇİN”
Uzmanların çağrısı net: Eber Gölü, sadece bir doğa harikası değil, aynı zamanda bölgenin ekolojik dengesini ayakta tutan bir yaşam kaynağı. Ancak bu kaynak göz göre göre tükeniyor.
Prof. Dr. Erişmiş’in sözleriyle:
“Göl kurursa sadece suyu değil, tüm bir yaşam zincirini kaybederiz.”