Emeklilik sisteminde yaşanan sorunlar, yılın ikinci yarısında da milyonlarca emekliyi etkilemeye devam edecek gibi görünüyor. İktidarın emeklilik sisteminde köklü bir reforma gitmek yerine “en düşük aylık” uygulamasını sürdürmesi, prim gün sayısı farklı olan emeklileri aynı maaş düzeyinde eşitlemeye devam ediyor. Ancak bu uygulama, temmuz ayında yapılacak zamlarla birlikte yeni bir sorunu da beraberinde getiriyor.
DÜŞÜK KÖK AYLIKLI EMEKLİLERİN ZAM ALARMI
Halen 14 bin 469 lira olarak uygulanan en düşük emekli aylığı, milyonlarca Bağ-Kur tarım ve esnaf emeklisinin gelirini oluşturuyor. Mayıs ayı itibariyle 25 bin 92 lira olan açlık sınırının ve 22 bin 104 lira olan asgari ücretin oldukça altında kalan bu maaş, emeklilerin geçim sıkıntısını da gözler önüne seriyor.
Emeklilerin kök aylıkları ise bu rakamın çok daha altında seyrediyor. Özellikle primleri asgari ücretten yatan, prim gün sayısı az olan ve EYT kapsamında emekli olanların 7-8 bin lira civarında kök aylık aldığı belirtiliyor. Aylık bağlama oranlarının düşüklüğü nedeniyle, 2008 sonrası hizmeti fazla olan emeklilerin bile kök aylıklarının 9 bin liranın altında kaldığı ifade ediliyor.
TEMMUZDA ENFLASYON ZAMMI YETMEYEBİLİR
TÜİK verilerine göre yılın ilk 5 ayındaki enflasyon (TÜFE) yüzde 15.09 olarak gerçekleşti. Emekliler, 6 aylık TÜFE oranında zam alıyor. Haziran ayı enflasyonuyla birlikte bu oranın yüzde 17 civarında olması bekleniyor.
Ancak burada kritik bir eşik söz konusu: Kök aylığı 10 bin lira olan bir emekli, yüzde 17 zam alsa bile yeni maaşı 11 bin 700 lira olacak. Bu rakam, en düşük aylık olan 14 bin 469 liranın altında kalacağı için, emekli temmuz ayından sonra da aynı maaşı almaya devam edecek ve fiilen “sıfır zam” almış olacak.
KRİTİK EŞİK: 12 BİN 367 LİRA
Yapılan hesaplamalara göre, yüzde 17’lik bir enflasyon zammıyla birlikte, emeklinin zam alabilmesi için kök aylığının en az 12 bin 367 lira olması gerekiyor. Kök aylığı bu rakamın altında kalan milyonlarca emekli, eğer en düşük aylıkta bir artış yapılmazsa, yılın ikinci yarısında da aynı maaşı almaya devam edecek.
Uzmanlar, düşük kök aylığı olan emeklilerin temmuzda zam alabilmesi için mutlaka en düşük aylık olan 14 bin 469 lirada bir artış yapılması gerektiğini vurguluyor. Ancak bunun için Meclis’te yasal bir düzenleme yapılması şart.
MEVCUT EMEKLİ MAAŞLARI AÇLIK SINIRININ ALTINDA
Mevcut durumda emekli maaşları şöyle:
- En düşük SSK (işçi) emeklisi aylığı: 15 bin 781 lira
- En düşük Emekli Sandığı (memur) emeklisi aylığı: 16 bin 532 lira
- Ortalama memur emeklisi aylığı: 20 bin 554 lira
Bu aylıkların tamamı, 25 bin 92 lira olan açlık sınırının ve 22 bin 104 lira olan asgari ücretin altında kalıyor. Milyonlarca emekli, bu yetersiz maaşlarla kira, gıda ve temel ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanıyor.
İktidarın ocak ayında en düşük emekli aylığını yüzde 15.75 artışla 14 bin 469 liraya yükselttiği gibi, temmuz ayında da benzer bir artış yapıp yapmayacağı merak konusu. Emekli örgütleri, tüm emeklilerin insanca yaşayabileceği bir aylık için sistemde köklü değişiklikler yapılması gerektiğini vurguluyor.