Buca’nın 50 yıllık gecekondu sorunu: Yeni imar planı yeniden askıda

İzmir’in Buca ilçesinde, 1960’lı yıllardan bu yana çözüm bekleyen “Gecekondu Önleme Bölgesi”ne ilişkin yeni nazım imar planı, mahkeme iptalleri ve mülkiyet sorunlarını gidermek üzere yeniden askıya çıkarıldı. Yeni planla, hem hak sahiplerinin mağduriyetinin giderilmesi hem de bölgenin sosyal donatı ihtiyacının karşılanması hedefleniyor.

TARİHİ SORUN, KAPSAMLI REVİZYON

1967 yılında “Gecekondu Önleme Bölgesi (GÖB)” ilan edilen ve Buca sınırları içinde kalan 50001 ada 2 ve 3 parsel, 50134 ada 1 parsel ve 500029 ada 1 parsele ilişkin 1/5000 ölçekli nazım imar planı, yıllardır devam eden hukuki sürecin ardından revize edildi. Mülkiyeti Buca Belediyesi, İzmir Büyükşehir Belediyesi ve Maliye Hazinesi’ne ait olan taşınmazlar için TOKİ tarafından hazırlanan plan, geçmiş mahkeme kararları ve yeni plan notları ışığında güncellenerek idari süreç için yeniden askıya alındı.

MAHKEME SÜREÇLERİ PLANI ŞEKİLLENDİRDİ

Planın bugünkü halini almasında, geçmiş yıllardaki mahkeme kararları belirleyici oldu. 2017 yılında TMMOB Şehir Plancıları Odası’nın açtığı dava sonucunda İzmir 3. İdare Mahkemesi, planın “hara alanı” dışındaki bölümlerinin iptaline hükmetti. Büyükşehir Belediyesi’nin temyizi üzerine Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, 2019’da bu iptal kararını bozdu.

Bunun yanı sıra, aynı planlama alanına ilişkin önceki 1/5000 ve 1/1000 ölçekli plan değişiklikleri, İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin açtığı davalar neticesinde İzmir 7. İdare Mahkemesi tarafından iptal edildi. Mahkeme, iptal gerekçesinde; önerilen konut alanlarının getireceği ilave nüfusun sosyal ve teknik altyapı ihtiyacını karşılamadığını, su deposu ve pompa istasyonu bulunan parsellerin “park alanı” yapılmasının altyapıyı olumsuz etkileyeceğini ve eğitim ile belediye hizmet alanlarının yeterince ayrılmadığını hükme bağladı. 2023 ve 2024’te açılan benzer davalarda da yürütmenin durdurulması ve iptal kararları çıktı.

YENİ PLANLA MÜLKİYET VE DONATI DÜZENLEMESİ

Yeni hazırlanan imar planı, 1965-1970 yıllarında GÖB kapsamında değerlendirilip tapu verilmeyen taşınmazlardan kaynaklanan mülkiyet sorunlarını çözmeyi amaçlıyor. Bu kapsamda önemli değişiklikler getirildi:

• Maliye Hazinesi’ne ait ve önceki planda “Belediye Hizmet Alanı” olan yaklaşık 2.850 m²’lik bölüm, “Konut Alanı” olarak düzenlendi.
• Buca Belediyesi’ne ait 50001 ada 2 ve 3 numaralı parsellerin bir kısmı hak sahiplerine tahsis edilmek üzere “Konut Alanı”, diğer kısmı ise “Belediye Hizmet Alanı (Eğitim, Sosyal, Kültürel ve İdari Tesis Alanı)” olarak planlandı. Mevcut otopark alanı korundu.
• İlave nüfusun sosyal donatı ihtiyacı için Maliye Hazinesi’ne ait 50029 ada 1 parsel “Sosyal Tesis Alanı” olarak ayrıldı.

YOĞUNLUK VE STANDARTLAR BELİRLENDİ

Plan açıklamalarında, kişi başına 22,5 m² donatı standardının bu sosyal tesis alanı üzerinden karşılandığı belirtildi. Ayrıca, önceki planlarda eğitim tesisi olarak görünen ancak fiilen rehabilitasyon merkezi olarak kullanılan yapının durumu da yeni planda netleştirildi.

Yeni oluşturulan konut alanı, bölgedeki mevcut yapılaşma koşulları dikkate alınarak “yüksek yoğunluklu konut alanı” (301-600 kişi/hektar) olarak tanımlandı. Planın nihai hedefi, hem yaklaşık 50 yıldır tapu ve mülkiyet sorunu yaşayan hak sahiplerinin mağduriyetini gidermek, hem de yeni oluşacak konut alanlarının gerektirdiği sosyal altyapıyı sağlamak olarak öne çıkıyor.