Nöbetçi Eczaneler
Türkiye’de basın ve ifade özgürlüğü alanında faaliyet gösteren Expression Interrupted, 2025 yılının ilk üç ayını kapsayan 13. İfade ve Basın Özgürlüğü Gündemi raporunu yayınladı. P24 çatısı altında faaliyet gösteren platformun hazırladığı rapor, Ocak-Mart döneminde gazetecilere yönelik hukuki süreçleri ve basın özgürlüğü alanındaki gelişmeleri ortaya koydu.
157 GAZETECİ YARGILANDI, 28 GAZETECİYE 41 YIL HAPİS
Rapora göre, 2025’in ilk çeyreğinde 90 davada 157 gazeteci yargılandı. Sonuçlanan 32 davanın 19’unda mahkûmiyet, 14’ünde beraat kararı verildi. Mahkûmiyetle sonuçlanan davalarda 28 gazeteciye toplam 41 yıl bir ay 12 gün hapis ve 8 bin 850 lira adli para cezası verildi.
Aynı dönemde 25 gazeteci hakkında yeni dava açılırken, 10 gazeteci hakkında soruşturma başlatıldı. Tutuklanan 25 gazetecinin yanı sıra, 10’u yılın ilk üç ayında tutuklanan toplam 21 gazeteci ise tahliye edildi.
“ÖRGÜT ÜYELİĞİ” VE “PROPAGANDA” EN SIK SUÇLAMALAR
Expression Interrupted’ın raporuna göre, gazeteci davalarında en sık kullanılan suçlamalar “örgüt üyeliği” ve “örgüt propagandası” oldu. Gazeteciler 27 ayrı davada “örgüt üyeliği” (TCK 314/2), 21 ayrı davada ise “örgüt propagandası” (TMK 7/2) suçlamasıyla yargılandı.
Üçüncü sırada 14 ayrı davada kullanılan “hakaret/kamu görevlisine hakaret” (TCK 125) suçlaması yer alırken, gazeteciler dokuzar davada “cumhurbaşkanına hakaret” (TCK 299) ve “devlet kurumlarını aşağılama” (TCK 301) ile suçlandı. “Dezenformasyon yasası” olarak bilinen TCK 217/A maddesi (“halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma”), yedi farklı davada kullanıldı.
PROTESTOLARI TAKİP EDEN GAZETECİLER HEDEFTE
Raporun dikkat çeken bir diğer bulgusu, gözaltına alınan 50 gazeteciden 22’sinin İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanması ve Van Büyükşehir Belediyesi’ne kayyım atanmasıyla ilgili protestoları takip ederken hedef alınması oldu. Tahliye edilen gazetecilerin yedisi de İmamoğlu’nun tutuklanmasına karşı düzenlenen protestoları izlerken tutuklanmıştı.
Aynı dönemde en az beşi şiddet içeren 12 gazetecinin etkilendiği polis müdahalesi, engelleme veya şiddet vakası kaydedildi.
RTÜK’TEN REKOR CEZALAR: 25 MİLYON LİRAYI AŞTI
Expression Interrupted’ın raporuna göre, RTÜK 2025’in ilk üç ayında Halk TV, NOW, SZC TV ve TELE 1’e toplam 25 milyon 344 bin lira para cezası verdi. Bu cezaların 22 milyon liradan fazlası İmamoğlu’nun tutuklanmasıyla ilgili yayınlar nedeniyle kesildi.
Para cezalarına ek olarak SZC TV’ye 10 gün ekran karartma yaptırımı uygulandı. Kurul ayrıca, “olumsuz yayınlarla vatandaşları karamsarlığa itmek” gerekçesiyle muhalif yayınları hedef alan bir uyarı yayınladı.
Bu dönemde RTÜK’ün denetim yetkisi YouTube’a kadar genişletildi. YouTube’da faaliyet gösteren Cumhuriyet gazetesi, Fatih Altaylı ve FluTV kanallarına lisans alma zorunluluğu getirildi.
SİBER GÜVENLİK KANUNU VE AİHM’DEKİ BAŞVURULAR
Raporda, 19 Mart’ta yürürlüğe giren Siber Güvenlik Kanunu’nun da basın özgürlüğünü tehdit eden maddeleri vurgulandı. Kanunun “gecikmesinde sakınca bulunan hallerde” hâkim kararı olmaksızın savcının emriyle dijital materyallere el koyma yetkisi tanıyan sekizinci maddesi ve “veri sızıntısı varmış gibi gösterenlere iki yıldan beş yıla kadar hapis” öngören 16’ncı maddesi eleştirilerin odağında yer aldı.
Raporun son bölümünde, Avrupa Konseyi’ne üye 47 ülkeden AİHM’ye yapılan ve halen mahkemede görülmeyi bekleyen 60 bini aşkın başvurunun yüzde 35,8’inin, yani yaklaşık 21 bin 600’ünün Türkiye’den olduğu belirtildi.