Prof. Dr. Özvar, Anadolu Üniversite Kütüphaneleri Konsorsiyumu (ANKOS) faaliyetleri kapsamında “Kütüphane 5.0 ve İnsan Merkezli Dijital Dönüşüm” temasıyla düzenlenen ANKOSLink2025 Uluslararası Konferansı’na katıldı. Konferansın açılışı Cumhurbaşkanlığı Millet Kütüphanesi Konferans Salonu’nda gerçekleştirildi.
Erol Özvar, yapay zeka, büyük veri, dijital içerik üretimi ve otomasyon teknolojileri gibi pek çok unsurun bilgi ekosistemini yeniden şekillendirdiğini belirterek, bu dönüşüm sürecinde kütüphaneler, yayınevleri ve akademik kurumların, bilgiyi yöneten, yorumlayan ve insana hizmet eden yeni bilgi toplumunun mimarları haline geldiğini söyledi.
Kütüphane 5.0 ve insan merkezli yaklaşım
Prof. Dr. Özvar, dönüşümün yeni aşamasını temsil eden “Kütüphane 5.0” kavramının, teknolojik yeniliklerin ötesinde bilginin üretimi, paylaşımı, korunması ve yeniden inşasında insanı merkeze alan bir yaklaşımı ifade ettiğini dile getirdi.
Yapay zeka, büyük veri, artırılmış gerçeklik ve nesnelerin interneti gibi yeni teknolojilerin, bilgiye erişimi kolaylaştırırken bilgi güvenliği, veri gizliliği ve etik kullanım alanlarında yeni sorumluluklar getirdiğine dikkat çeken Özvar, “Kütüphanelerimiz sadece bilgiye erişim sağlayan kurumlar değil, bilginin doğruluğunu, kaynağını ve anlamını koruyan, insanla bilgi arasındaki güven köprüsünü tesis eden konumda olmalıdır” dedi.
Dijital dönüşüm ve nitelikli insan kaynağı
Özvar, Türk yükseköğretim sisteminin dijital dönüşüme yön veren stratejik bir yeniden yapılanma süreci içinde olduğunu ve yapay zeka, bilişim teknolojileri ile dijital dönüşüm alanlarında ihtiyaç duyulan nitelikli insan kaynağını yetiştirmenin, Türkiye’nin küresel ölçekte rekabet gücünü artıracak stratejik bir vizyonun gereği olduğunu vurguladı.
Erol Özvar geçen yıl hazırladıkları “Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Faaliyetlerinde Üretken Yapay zeka Kullanımına Dair Etik Rehberi”nin, üretken yapay zekanın getirdiği fırsatları değerlendiren ve olası riskleri göz önünde bulunduran kılavuz işlevi gördüğünü belirterek “Şimdi bu adımı bir ileri seviyeye taşıyoruz. Tez, makale ve diğer bilimsel çalışmalarda yapay zekânın nasıl ve hangi ölçülerde kullanılacağına dair kapsamlı bir mevzuat çalışması hayata geçmek üzeredir. Gerekli yönetmelik ve yasal düzenlemelerin en kısa sürede yürütüleceğini buradan duyurmak isterim.
Böylece yükseköğretim sistemimizde yapay zekâ kullanımına ilişkin etik, denetlenebilir ve şeffaf bir yönetişim çerçevesi oluşturulmuş olacaktır. Bu çerçevede yalnızca üretken yapay zekânın tez, makale ve bilimsel çalışmalarda nasıl kullanılacağı değil, aynı zamanda veri güvenliği, kaynak doğrulama, intihal önleme, şeffaf raporlama ve etik sorumluluk konularında da somut standartlar ortaya çıkacaktır”ifadelerini kullandı.
Kütüphanelerin dijital dönüşümdeki rolü
Prof. Dr. Özvar, YÖK olarak kütüphanelerin dijital dönüşümün merkezinde yer almasını önemsediklerini belirterek, kütüphanelerin veriye dayalı, karar alınan yapay zekâ destekli hizmetler, araştırma verilerinin yönetimi ve açık bilimin yaygınlaştırılması gibi alanlarda güçlendirilmesine öncelik verdiklerini vurguladı.
YÖK olarak kütüphanelerin dijital dönüşümünde görev alan personelin becerilerini ve mesleki yeterliliklerini artıracak eğitim programlarını da desteklediklerini dile getiren Özvar, yapay zekanın ve dijital teknolojilerin insan yaşamını her yönüyle dönüştürdüğü bir çağda olduklarını belirterek “Kütüphane 5.0 ve insan merkezli dijital dönüşüm anlayışı, teknolojiyi değil, insanı merkeze alan bir vizyonun ifadesi olmak bakımından son derece kıymetlidir.
Bu vizyon, bizlere bilginin etik değerlerle yönetileceği ve insanlık yararına kullanılacağı bir geleceği işaret etmektedir. Kütüphanelerimiz, üniversitelerimiz ve buralarda görev yapan herkes bu süreçte önemli sorumluluklar üstlenecektir. YÖK olarak bilgiye ve bilginin ürettiği değere inanıyoruz.
Dijital çağın sunduğu imkanları etik, sürdürülebilir ve insan odaklı bir yaklaşımla, ülkemizin ve insanlığın yararına kullanma hususunda, bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da kararlılıkla çalışmaya devam edeceğiz”dedi.
ANKOSLink2025 Uluslararası Konferansı, 6 Kasım’a kadar sürecek.