Öncelikle bu terimi tanımlamak gerekirse duygusal manipülasyon, birini bir çıkar için duygusal olarak sömürme, kontrol etme veya etkileme niyetiyle yapılan davranışlardır. Yazımızın ilerleyen kısımlarında daha detaylı bahsedeceğimiz üzere duygusal olarak manipülatif olan kişi pek çok yönteme başvurur ve burada asıl amaç ilişkide gücünü karşısındaki kişiyi kontrol etmek için kullanmaktır.
Bir ilişkide manipülasyon yalnızca duygusal biçimde olabilirken, bazı ilişkilerde psikolojik, ruhsal veya fiziksel istismar dahil diğer istismar türlerinin yanında da gerçekleşiyor olabilir. Duygusal manipülasyon belirtilerini fark etmek oldukça zor olabilir ve başımıza geldiğinde olanı tanımlamak zor olabilir. Duygusal manipülasyon kimi zaman açık ve direkt, kimi zaman ise dolaylı ve örtük olabilir. Peki duygusal manipülasyon nerelerde ve hangi ilişkilerde karşına çıkabilir?
- İş yaşamında,
- Romantik ilişkilerde,
- Arkadaşlık dahil herhangi bir ilişkide.
Hangi tip ilişkide olursa olsun, ilişkinin dengesi ve ilişkiden alınan tatmin duygusal manipülasyondan olumsuz etkilenir.
Duygusal manipülasyon taktikleri birçok şekilde olabilir ve bu da tespit edilmesini zorlaştırır. Partnerinin, duygularını kendisine fayda sağlayacak, ancak sana fayda sağlamayacak bir şekilde seni değiştirmek veya etkilemek için harekete geçtiğini fark edebilirsin. Bu alanda sana sunacağımız duygusal manipülasyon taktiklerinin ilişkinde tekrar edip etmediğini de gözlemlemekte fayda var.
İşte duygusal manipülasyonun bazı işaretleri:
Partnerin kasıtlı olarak suçlu hissetmen veya utanman gerektiğini düşündüren şeyler söylüyorsa, bu duygusal manipülasyon olabilir. Mantıksız olduğunuz ve dengeyi kuramadığınız hakkında suçlamalarda bulunabilir. Özellikle bu suçluluk veya utanç seni bir şey yapmaya yönlendiriyorsa duygusal manipülasyondur. Örneğin: “Beni sevseydin, bunu yapmazdın.”
Gaslighting, duygusal olarak manipüle etmenin sinsi bir yoludur, çünkü kendi algılarından ve deneyimlerinden şüphe duymana neden olur. Duygusal manipülasyonda bulunan kişinin seni doğru olduğunu düşündüğün bir şey yüzünden yanlış olduğunu hissettirmesi ve bunu seni bir şeyin doğru olmadığına ikna etmek için yapmasıdır. Örneğin: “Para konusunda berbatsın. Bu yüzden mali durumumuzu ben kontrol etmeliyim.”
- Güvensizliklerinden Yararlanırlar
Partnerin, kendinin belirli bir yönün hakkında güvensiz olduğunu bilirse, seni bir şeyler yapmaya ya da yapmamaya teşvik etmek için bunu kullanabilir ve bu duygusal manipülasyondur. Örneğin: “Çocuklarının hiçbir zaman kötü bir evde büyümesini istemediğini söylemiştin. Bak şimdi ne yapıyorsun çocuklarına!”
- Bir şeyleri Paylaşmakla Tehdit Ederler
Partnerin, seninle ilgili bilgileri paylaşmakla tehdit ederek seni manipüle edebilir. Bu tür bir tehdit, belirli bir şekilde davranman için seni duygusal olarak manipüle eder. Örneğin: Partnerin söylediklerini yapmazsan harcama alışkanlıklarını annene anlatabileceğini söyleyerek seni tehdit edebilir. Tekrar eden bu davranış türü duygusal manipülasyondur.
- Seni Utandırmaya Çalışırlar
Kasıtlı olarak ve tekrar tekrar seni utandırmak da bir tür duygusal manipülasyon olabilir. Sonunda davranışlarını etkileyen bir utanç yaratmaya hizmet edebilir. Örneğin: Kilo veremediğin için fazla kilolarınla dalga geçen bir partner, bunu uzun süredir yapıyorsa ve kendini çaresiz ve güçsüz hissettiriyorsa, bu bir duygusal manipülasyondur.
- “Ev Sahibi” Olmanın Avantajını Kullanırlar
Kendini evinde gibi hissettiğin, gerçek anlamda kendi evin ya da tercih ettiğin kafe gibi bir mekân dâhil, bir yerde olmak sana güç verebilir. Eğer karşındaki seni sürekli onların tercih ettiği yerde buluşmaya zorluyorsa bu güç dengesini bozabilir. Özellikle duygusal manipülasyonu yapan kişiler mekân tercihi üzerinden üzerinde güç kurmaya çalışabilirler. Örneğin: “Mümkün olduğunda ofisime gel. Yanına gelemeyecek kadar meşgulüm.” “Oraya kadar araba sürmenin benim için ne kadar uzak olduğunu biliyorsun. Bu gece sen benim yanıma gel.”
Duygusal manipülatörler, gerçekleri yalanlar ve uydurma laflarla değiştirerek senin kafanı karıştırmaya ve bu karışıklıktan faydalanmaya çalışırlar. Aynı zamanda kendilerini daha kırılgan ve değerli hissettirmek için olayları abartabilirler. Örneğin: “Proje hakkında bir soru sordum ve o bana gelip bir anda bağırmaya ve hiçbir şey yapmadığımı söylemeye başladı. Ama birçok şey yapıyorum, sen biliyorsun en azından değil mi?”
- Endişelerini Dile Getirdiğin için Üzgün Hissetmene Sebep Olurlar
Eğer bir soru sorar ya da tavsiyede bulunursan, duygusal manipülasyon yapan kişiler genelde bu duruma alınır ve direkt bir tartışma çıkarırlar. Bu durumu, endişelerini ilk etapta ifade ettiğin için seni suçlu hissettirmek için kullanabilirler. Örneğin: “Bana neden güvenmediğini gerçekten anlayamıyorum.”
- Çok Hızlı Bir Şekilde Yakınlık Kurarlar
Duygusal manipülasyon yapan kişiler “birbirini tanıma” sürecini hızla atlayarak bir anda en “karanlık” sırlarını ve zayıflıklarını seninle paylaşabilirler. Ancak yapmaya çalıştıkları şey seni “özel” hissettirerek en gizli sırlarına ve özel bilgilerini öğrenmektir. Bunları öğrenerek, sana karşı bu bilgileri daha sonra kullanabilirler. Örneğin: “Gerçekten çok derin bir bağ kurduğumuzu düşünüyorum. Daha önce hiç kimseyle bunu yaşamadım.”
Zorbalık, taciz ve alay, duygusal manipülasyondur. Çünkü korku veya utanç yaratabilir ve davranışlarınızda istedikleri gibi değişikliğe neden olabilirler. Bazı manipülatif kişiler “uzman” olduklarını savunarak seni “bilgileriyle” boğabilirler. Örneğin: “Bu işte yenisin. Yani bunu anlamanı beklemiyordum zaten.” “Bu sayıların senin için çok fazla olduğunu biliyorum. Bu yüzden senin için yavaşça tekrar üzerinden geçeceğim.”
- Senin Sorunlarını Görmezden Gelip Kendi Sorunlarını Konuşurlar
Eğer kötü bir gün geçirdiysen, duygusal manipülasyon yapan kişi bunu kendi sorunlarını konuşmak için bir fırsat olarak görür. Amaç, yaşadıklarını geçersiz kılmak ve duygusal enerjini onların sorunlarına harcamak zorunda kalmaktır. Örneğin: “Bir kardeşin olduğu için şükretmelisin. Ben hayatım boyunca yalnız hissettim.”
- Her Kaba ya da Kötü Bir şey Söylediklerinde “Şaka Yapıyor” Olurlar
Eleştirel cümleler, mizah veya alay adı altında gizlenebilir. Duygusal manipülasyon yapan bu kişilerin asıl yapmaya çalıştıkları şey şaka amaçlı bir şey söylüyormuş gibi yaparak içinde bir şüphe tohumu ekmektir ve senin kendine olan saygını zedelemektir. Örneğin: “Masandan kalkıp biraz dolaşsan bu kadar kolay nefessiz kalmazsın.”
Duygusal manipülasyon yapan kişi hiçbir zaman kendi hatalarının sorumluluklarını almazlar. Bununla birlikte, seni her şey için suçlu hissettirmenin bir yolunu bulmaya çalışırlar. Diğer kişi hatalı olsa bile sen kendini özür dilerken bulabilirsin. Örneğin: “Bunu sadece seni çok sevdiğim için yaptım.”
- Her Zaman Senden Daha Fazladırlar
Mutlu olduğunda, ilgiyi kendi üzerine çekmek için bir neden bulurlar. Bu durum aynı şekilde, sen bir trajedi ya da aksilik yaşadığında, onun sorunlarının daha kötü ya da daha acil olduğunu belirterek ilgiyi kendi üzerine çekmesi şeklinde de olabilir. Örneğin: “Deden öldüğü için çok üzgünüm. Ama ben hem anneannemi hem de dedemi iki hafta içinde peş peşe kaybettim. En azından seninki bu kadar kötü değil.”
- Sizi Her Zaman Eleştirirler
Duygusal manipülatörler, şaka ya da alaycılık bahanesi olmadan seni küçük düşürebilir ya da görmezden gelebilirler. Onların yorumları, kendine olan saygını azaltmayı amaçlar. Çoğunlukla seninle alay etmeye çalışırlar. Ancak bunu yapmalarının asıl sebebi kendilerine duydukları güvensizliktir. Örneğin: “Bu elbise sence de müşteri buluşması için fazla açık değil mi? Sanırım işi kapmak için yapılması gereken en iyi şey bu elbiseyi giymek”
Ezeli çatışma tipinde tartışma iletişimin gerçek yoludur. Çiftler iletişim yolunu sadece çatışma yoluyla sağlarlar. İkisinden birisi haklı olmak için bile olsa diğerini açıkça manipüle eder. Tartışmak dışında birbirleriyle iletişim kurmayı bilmezler. Ev içi zorbalığın bir biçimidir bu. Biri diğerine saldırır, o da kendini savunmak için bile olsa karşılık verir.
Bu çatışma tipinde her konu tartışma konusu olabilir. Futbol maçı izlerler örneğin, partnerlerden biri ev sahibi takımı tutar diğeri deplasman takımını tutar. Sürekli iddialaşırlar. Yukarıda bahsettiğim manipülasyon tiplerinden bazılarını kullanırlar. “Sen futboldan ne anlarsın!”, “Sen hayatında hiç futbol topu mu gördün!” gibi cümleler kurarlar. Bu herhangi bir konu olabilir dediğim gibi. Önemli olan çatışmaktır. Arabayla bir yere giderler örneğin, yok yanlış yere saptın, yok sapmadım tartışması alabildiğince gider.
Bu çift artık anlaşamamaktadır ama yine de kopmayı beceremezler. İlişkiyi sürdürmeleri ve ayrılmayı düşünmemeleri açısından ‘’sağlam’’ çiftlerdir. Aşık olmasalar da kendi tarzlarında birbirlerini sevmeye devam ederler. Bitmek bilmez ağız dalaşlarında duyguları tartışma konusu edilmese de, bu duyguları ifade etme alışkanlığını yitirmişlerdir. Kırgınlıklar yerleşmiştir, uzun süredir ele almadıkları konular hakkında birbirlerine karşı öfkelenirler. Yüzeydeki bu daimi anlaşmazlığa katlanmaktansa, gerçek problemlerle yüzleşmek daha acılı ve karmaşık olacaktır.
‘’Her şeye rağmen’’ birbirlerini seven ama bu işleyişi sorgulama cesaretini ya da gücünü bulamayan bu çiftin arasında gerçek bir iletişim hiç mümkün değildir. Burada manipülasyon, diğerini daima aynı role mecbur kılmaktır; sonra da şunu söylemenin tatmini yaşanır: ‘’görüyorsun işte, ben haklıyım.’’.
News
