0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

1

ABD merkezli finans ajansı Bloomberg, İsrail ve Filistin arasındaki çatışmanın olası üç senaryosunun piyasalar üzerindeki potansiyel etkilerini inceledi. Gazze’de sınırlı çatışma, bölgesel vekalet savaşı ve İran-İsrail savaşı gibi üç farklı savaş senaryosu, petrol fiyatları, küresel ekonomik büyüme, enflasyon ve piyasalara olan olası etkileri açısından analiz edildi.

Piyasalar, düşük olasılıkla gerçekleşebilecek en kötü senaryo olarak İran-İsrail çatışmasını gözlemlemekte, ve bu senaryo altında küresel ekonominin resesyona girmesi neredeyse kaçınılmaz olarak görünmektedir.

Senaryo 1: Sınırlı Çatışma

2014 yılında Hamas tarafından üç İsraillinin kaçırılıp öldürülmesi, Gazze’ye yapılan ve 2 binden fazla insanın ölümüne neden olan kara saldırısının tetikleyicisi oldu. Buna karşın çatışma sınırlı bir bölgede kaldı ve petrol fiyatları ile küresel ekonomi üzerinde sınırlı etkilere yol açtı.

Günümüzde devam eden çatışmanın muhtemel bir gidişatından biri, ABD’nin İran petrolüne uyguladığı yaptırımların daha da sıkılaştırılmasıyla bu trajik hikayenin tekrar yaşanması olabilir.

Tahran, bu yıl petrol üretimini günlük 700 bin varile kadar artırdı. Çünkü esir değişimi ve ABD ile ilişkilerde bir yumuşama işareti olarak mal varlıklarının dondurulmaması gibi gelişmeler yaşandı. Bloomberg Economics’e göre, bu varillerin ABD baskısı altında kaybolması durumunda petrol fiyatlarında 3-4 dolarlık bir artış yaşanabileceği tahmin ediliyor.

Bu senaryonun küresel ekonomi üzerindeki etkisi, Suudi Arabistan ve BAE’nin yedek kapasitelerini kullanarak İran’dan kaynaklanan kayıpları telafi etmeleri durumunda en aza indirgenecektir.

Senaryo 2: İran-İsrail arasında vekalet savaşı

Lübnan’da güçlü bir aktör olan Hizbullah, İsrail güçleriyle sınırda çatışmaya girdi ve İsrail ordusuna ait bir karakolu vurduğunu açıkladı. Bu çatışma, İran’ın desteklediği Lübnan ve Suriye’ye yayılırsa, İran ile İsrail arasında bir vekalet savaşına dönüşebilir ve ekonomik maliyeti artırabilir. Bu senaryo gerçekleşirse, İsrail ile İran arasında doğrudan bir çatışmanın olasılığını artırarak muhtemelen petrol fiyatlarını yükseltecektir. 2006’daki kısa ama yoğun İsrail-Hizbullah savaşı sırasında, ham petrol varili fiyatı 5 dolar artmıştı. Benzer bir artışın bugün yaşanması, fiyatları yüzde 10 artırarak yaklaşık 94 dolara çıkaracaktır.

Bu senaryonun gerçekleşmesi durumunda petrol fiyatlarındaki artış, gelecek yıl küresel büyümeyi yüzde 0,3 puan düşürecek ve yaklaşık 300 milyar dolarlık üretim kaybına neden olacak, büyüme hızını yüzde 2,4’e çekecektir. Bu, 2020’deki COVID krizi ve 2009’daki küresel ekonomik kriz dönemleri dışında son 30 yılın en zayıf büyümesi olacaktır.

Daha yüksek petrol fiyatları, küresel enflasyona yaklaşık 0,2 puan ekleyerek enflasyonu yaklaşık yüzde 6 seviyesinde tutacak ve bu da merkez bankalarının sıkı para politikası uygulama baskısını artıracaktır.

Senaryo 3: İran-İsrail arası çatışma ihtimali düşük olabilir

Doğrudan İran ve İsrail arasında bir çatışma düşük olasılıklı olabilir, ancak son derece tehlikeli bir senaryodur. Bu, küresel bir resesyonun tetikleyicisi olabilir. Yükselen petrol fiyatları ve riskli varlıklardaki düşüş, büyümeye ciddi bir darbe vuracak ve enflasyonu daha da artıracaktır.

Dünya petrol arzının yaklaşık beşte biri Körfez bölgesinden gelmektedir, bu nedenle fiyatlar hızla yükselecektir. İran yanlısı militanların 2019’da Aramco tesislerine düzenlediği saldırının tekrarlanma olasılığı dışlanamaz. Ham petrol fiyatları, 1973’teki gibi dört kat artmasa da, İsrail ve İran birbirlerine füze atmaya başlarsa, petrol fiyatları Irak’ın 1990’da Kuveyt’i işgalinden sonra olduğu gibi artabilir. Bugün bu tür bir artış, petrol fiyatını varil başına 150 dolara çıkarabilir.

İran’ın dünya günlük petrol arzının beşte birini geçen Hürmüz Boğazı’nı kapatma kararı alması durumunda, Suudi Arabistan ve BAE’deki yedek üretim kapasitesi günü kurtaramayabilir.

Bloomberg Economics’e göre, bu senaryonun gerçekleşmesi durumunda küresel ekonomi yüzde 1,7 küçülebilir ve 1 trilyon dolar kayba yol açabilir. Bu tür büyük bir petrol şoku, dünya çapındaki fiyatları kontrol altına alma çabalarını bozabilir ve küresel enflasyonu gelecek yıl yüzde 6,7 seviyesine çıkarabilir.

Önerilen haber: İsrail’den BM’ye ‘Filistintileri güneye kaydırın’ ultimatomu