DEMOKRAT GÜNDEM- Sığacık Mahallesi’nde tsunamiye neden olan deprem asıl yıkıcı etkisini, merkez üssüne yaklaşık 70 kilometre uzaklıktaki Bayraklı ve Bornova ilçelerinde gösterdi.
Depremde 17 bina çöktü, bu binaların tümü Bayraklı’daydı. Bornova’nın depremden en çok etkilenin ikinci ilçe olma sebebi ise Bornova ve Bayraklı’nın sınır olması…Bayraklı’da sahilin altından gelen dalganın Bornova’daki yeraltı sırtlarına vurup geri dönmesiyle Bornova da sarsıntılardan nasibini aldı.
Depremden en çok etkilenen şehrin üçüncü semt ise Karşıyaka oldu. Yani Bayraklı’dan Çeşme’ye oradan Seferihisar’a, Urla’ya, Güzelbahçe’ye, Gümüldür’e kadar İzmir’in neredeyse tüm ilçelerinde depremden hasar gören yüzlerce konut var. 200’den fazla kişi enkaz altında kaldı.
119 kişi yaşamını yitirdi, 1053 kişi yaralandı
17 binanın çöktüğü, 200’den fazla kişinin enkaz altında kaldığı,tsunamiyle bir kişinin suya kapılıp boğulduğu ve bir kişinin de kaza geçirerek düştüğü depremde, 117 Türk vatandaşımız, 2 de Yunan vatandaşı olmak üzere 119 kişi hayatını kaybetti. 1053 kişi de yaralandı.
Depremin yaraları, hâlâ sarılmaya çalışılsa da İzmirlilerin yaşadığı acı hatıraları, daha dün gibi akıllarında.
İzmir, büyük depreme hazır mıydı?
30 Ekim’in İzmir için milat olduğunu söyleyen İzmir Depremzedeleri Dayanışma Derneği Kurucu Başkanı Haydar Özkan,İzmir’in depreme hazırlıksız yakalandığını ifade etti. Depremde sadece Bayraklı bölgesinde yıkılan evler olsa da trafikten ilgili kurumlara kadar tüm şehrin her anlamda kilitlendiğini söyledi: “İzmir, depreme hâlâ da hazır değil ve hazırlık için herhangi bir şey yapmıyor.” dedi.
Binalar ne durumda?
İZDEDA Kurucu BaşkanıHaydar Özkan, İzmir’deki binaların son durumu hakkında da bilgi verdi. Şehirde ağır hasarlı 581 bina ve 3 bin 550 bağımsız bölüm, acil yıkılacak 35 bina ve 848 bağımsız bölüm, şehrin genelinde yıkık olan 50 bina ve 183 bağımsız bölüm, orta hasarlı 668 bina ve 8 bin 380 bağımsız bölüm, az hasarlı 6 bin 683 bina ve 66 bin 311 bağımsız olduğunu söyledi.
Depremzedelerin ihtiyaçları karşılandı mı?
Depremde yaşamını kaybeden 117 vatandaşın yakınları, acısını hâlâ yüreğinde yaşarken depremin 46. ayına gelinmesine rağmen evini kaybedip konutları henüz yapılmayan ve kirada olan birçok vatandaş bulunuyor.
Neden?
İZDEDA Kurucu Başkanı Özkan, konutlarının henüz yapılmayan depremzedelerin durumunu şöyle açıklıyor: “Devlet açısından düşünecek olursak afetzedeler için 7 bin 269 sayılı kanunumuz var. Bu kanun, yıkılan ağır hasarlı binalarda mağdur olanlarla ilgili depremzede tanımı yaptığını ve devletin bu depremzedelere rezerv alanı oluşturup konut yapacağını söylüyor. O nedenle evleri ağır hasar alan depremzedelerin konutları yapıldı, orta hasar alan depremzedelere de düşük faizli güçlendirme kredisi verildi. Bayraklı bölgesinde güçlendirme yapamadığımız için de buradaki depremzedeler mağdur oldu.”
Bayraklı’da neden güçlendirme yapılamadı?
Zemini müsait olmadığı için Bayraklı’yı güçlendiremediklerini ifade eden İZDEDA Kurucu Başkanı, zamanında Bayındırlık ve İskân Bakanlığı yani şimdiki Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile belediyelerin verdiği kararla zemini müsait olmamasına rağmen Bayraklı’nın oturum alanı olarak açıldığını, haklı olarak belediyenin orta hasarlı binalara güçlendirme yapamadığını, bu nedenle evleri yıkılan bu depremzedelerin de hiçbir haktan yararlanamadığını söyledi.
O dönemde evleri az hasar alan depremzedelerin devlet tarafından şifahen yıkıma özendirildiğini ifade eden Başkan Özkan, bu şekilde yıkılan ve tekrar inşa edilmeyen 1500 konut olduğunu açıkladı. Evleri orta hasar alan depremzedeler gibi az hasar alanların da depremzede gibi değil kentsel dönüşümcü gibi görüldükleri için hiçbir haktan yararlanamadıklarını belirterek:
“Mağdur depremzedelere, sizler 10 yıllık kentsel dönüşüm kredisinden yararlanın, dediler. Bari faiz oranını düşürün, bize iki yıl ödemesiz 20 yıllık kredi oluşturun, dedik. Bayraklı, afet bölgesi ilan edilmediği için yapmadılar. Birçok uğraşımız sonunda depremzedelere 0.79 faizli kredi tahsisi yapılsa da 1 apartmanımız bu krediyi kullanabildi. Çünkü sonra ekonomik darboğaz geldi, bir daha da kimse alamadı. Şu an da yüksek faizlerden dolayı kredi çekmek mümkün değil. İzmirli depremzedeler hayattan bezdi.” dedi.
Depremzedelerin talebi ne?
Bayraklı ve Karşıyaka bölgesinde yıkılan orta hasarlı bağımsız bölüm sayısı 3 binin üzerinde, depremzedelerin tek isteği ise düşük faizli, kendilerine bir kentsel dönüşüm değil deprem destek kredisi oluşturulması ve ödeme kolaylığı sağlanması.Eğer oluşturulacak kredi düşük faizli olmazsa kira ödeyen depremzedeler için aynı zamanda yaptıracakları evin parasını ödemek çok zor.
Depremzedelerin hibe değil onuruyla kimseye muhtaç olmadan ödeyebileceği bir kredi istediğini, söyleyen Özkan: “Burayı imara açan bakanlık, burada oturma izni veren belediye ve yapıyı yapan müteahhitti. Günahı olmayan tek kişi; evi yıkılan ve gene parasıyla o evi alacak olan depremzede.” açıklamasını yaptı.
Büyük şirketlere, firmalara vergi affı getirildiğini, o kurumların sahiplerinin Bataklıktan kurtarıldığını, orada çalışan bir sürü insana ekmeğinden olmasın diye devletin iyi niyetle destek olmaya çalıştığını belirten Özkan: “Depremzedelerin günahı ne? Onlara da destek olunsun, biz bu yaşadıklarımızı hak etmiyoruz.” diyerek üzüntüsünü dile getirdi.
“Çözüm, hasar gören her binayı yapmak”
Uzun vadede kalıcı çözüm önerisinde bulunan Özkan,bu çözümün ancak yeni bir yasa çıkarılmasıyla depremde hasar gören her binayı onarmak ve yıkılması gerekeni yıkıp yerine yenisini yapmakla mümkün olabileceğini söyledi.
Devletin evi ağır hasar alan depremzedeler için Bayraklı’da yapmış olduğu yaklaşık 3 bin 500 konut olduğunu söyleyen Özkan, hak sahipliği olmadığı için evi orta hasar alan depremzedelerden başlamak üzere satışı yapılacak 1200 tane daha konut yapıldığını; ancak bu konutların rezerv alanında boş durduğunu açıkladı: “Bize unutturup yarın bir gün o konutlarını birilerine satabilirler; ama biz unutmayız. Çünkü evimiz yok.”diyerek o konutların evi orta hasar alan depremzedelere satılıp onların acılarının bir nebze de olsa dindirilmesini talep etti.
Depremden sonraki 46 ayda ne değişti?
Şu anda depreme dair elle tutulur bir çalışma olmadığını belirten İZDEDA Kurucu Başkanı Özkan,hâlâ yıkılan veyıkılma kararı varken hâlde henüz yıkılmayan binalar olduğunu belirtti. Depremden sonraki yaklaşık 4 yılda değişen pek de bir şey olmadı, diyen Özkan, 30 Ekim 2020 depreminden sonra 6 Şubat depreminin gerçekleştiğini, mağdur olanın yine depremzedeler olduğunu ve acilen deprem hazırlıkları için güçlü projeler üretilmesi gerektiğini söyledi. (Haber Merkezi)