BİR BAŞKADIR 5: GÜLBİN VE GÜLHAN
Psikoloji ve Psikoterapiyle ilgili filmlerde psikoterapistlerin de insan olduğunu görmek aslında beni çok memnun ediyor, birçoğumuzun aksine. Çünkü psikoterapist insan sıfatından değilmişçesine yükseltmeye meraklıyız. Psikoterapistleri yaşamın sırrını çözmüş, sihirli değneği olan yaratıklar olarak görüyoruz. Bir Başkadır dizisindeki psikoterapist olan Peri karakteri olsun bugün değineceğim onun süpervizörü Gülbin karakterine sanki bu toplumun bir parçası değilmiş gibi yaklaşıyoruz. Bir Başkadır dizisinde en çok hoşuma giden ve sanırım yerli psikoterapistli film ve dizilerde ilk kez gördüğüm bir psikoterapistin süpervizyon desteğine yer verilmesiydi. Yani dizideki psikoterapist, ön yargılarının, danışanıyla olan zorluğunun gayet farkında ve bunları anlayabilmek, danışanına zarar vermemek ve kendisine dışarıdan birinin eşliğinde bakabilmek için süpervizyon alıyor. Bence dizinin bu kadar konuşulmasını sağlayan samimi bağ kurabilmedir. Sadece insanın diğer bir insanla değil aynı zamanda kendisiyle, kendi duygularıyla da samimi bağ kurabilmesine izin vermesidir. Psikoterapinin önem kazandığı ve dizilerde de rolünü aldığı yer tam da bu bağ kurabilme meselesi. Psikoterapistle ve onun eşliğinde de kişinin kendisiyle, geçmişiyle ve ötekiyle bağ kurabilmesi.
Bir Başkadır dizisinin psikolojik analizine kaldığımız yerden devam etmek istiyorum. Bu yazımda analiz edeceğim karakter Tülin Özen’in canlandırdığı Psikiyatri Uzmanı Peri’nin süpervizyon aldığı Psikiyatr Gülbin karakteri ve onun ablası Derya Karadaş’ın canlandırdığı Gülhan karakteri.
Gülbin'le Peri'nin sahnelerinde hoşuma giden şey bir psikoterapistin kendi danışanında yüzleştiği öfkesi ve direncini süpervizyonunda anlatırken süpervizörün de o sırada kendi öfkesiyle meşgul olduğunu göstermesiydi. Peri'nin başı kapalı kadınlar hakkındaki öfkesini dinlerken onun da öfkelenmesi aslında başı kapalı ablasına duyduğu sevgiyle karışık öfke ve rekabet duygularıydı. Dizideki konumu da tam üstüne 'süpervizör' yani üst bakış gibi bir şey. Her şeyin farkında olan, erkek arkadaşı Sinan'ın hangi bakışının hangi hareketinin ne olduğunu pat diye analiz eden, ablasının, Perinin kimselerin göremediğini görüp duyamadığını duyan bir pozisyonda kendisini konumlandırmış.
Hayatta hangi ilişki için olursa olsun; ister iki terapist, sevgili / eş, ister ebeveyn-çocuk, yönetici-çalışan, öğretmen-öğrenci ilişkisinde eğer taraflardan her ikisinin de bağlanma, bağ kurma, yakınlık, aitlik sorunu varsa o ilişkide ciddi sorunlar yaşanır. Mesela; Bir sevgili / eş ilişkisiyse eğer; yer yer güç ve iktidar çatışmaları yaşanacaktır yine böyle bir ilişkide aldatma ve türlü şiddet eksik olmayacaktır. Bir terapist – terapist ilişkisiyse eğer; mesela kendisinden süpervizyon alınan psikoterapist artık bunu yapmak istemeyecektir. Buna herhangi bir gerekçe getirse de asıl sorun; aralarındaki ilişkinin, bağlanmışlığın artık onu bunaltması, tüm o bağlanma korkularını tetiklemesidir. Genel olarak da yaşanan ilişki ne olursa olsun; İletişim / empati sorunları; yanlış anlamalar ya da anlaşılmalar kaçınılmazdır. Kıskançlık ve çekememezlik asla eksik olmayacaktır.
Tutucu bir ailenin bir kızı olmasına rağmen modern ve kendi başına bir hayatı tercih ediyor. Gülbin, aşk hayatında Meryem’in ilgi duyduğu Sinan’la birlikte. Ayakları yere basan kadın karakter olarak karşımıza çıkan Gülbin, ailesiyle ilgili sorunları yüzünden zaman zaman desteğe ihtiyaç duyuyor.
Gülhan, Gülbin'in ablasıdır. Gülhan herkese ve her şeye karşı aşırı saldırgan bir karakterdir. Eşine, kardeşine, annesi ve babasına herkese karşı sözlerini esirgemeyen dışadönük bir insandır. Eyleme dönük ve şiddete de çok eğilimli. Kız kardeşi Gülbin'e karşı hissettiği bir çekememezlik duygusu var ki bu diline de vuruyor "Sen okudun tabii. Biz cahiliz. Bizi dinleme! Sen o havuzlarda spor salonlarında kim bilir neler yapıyorsun?" gibi. Bunları aslında merak ettiğinden söylüyor. Muhafazakâr da olsa o da merak ediyor, kız kardeşinin ortamında nasıl bir yaşantı var ve kız kardeşi onun sahip olamadığı ne olduğunu bile bilmediği bir şeylere sahiptir. Gülbin’e karşı hissettiği bu haset duygusu öfke olarak yansıyor. Kendini rahatlatmak için dini inancını vurguluyor dua ederken, "o bunlara sahip ama olsun benim de imanım var onda yok bu daha önemli" gibi savunuyor kendini.
Demem o ki bu yapımda kültürel kodların, kolektif bilincin; ince ince, Meryem’in sevdiği iğne oyaları gibi işlendiğini düşünüyorum. Vakti zamanında Çağan Irmak da toplumu pek çok kez kolektif bilinçten yakalamıştı. Issız Adam filminin 45’likleri, Dedemin İnsanları, Babam ve Oğlum filmlerinde askeri darbeyle gelen acıları, yaralarıdır. Bir projeyi kalıcı kılmak biraz da kolektif bilince pas atmakla ilgili sanırım.
Tabii bu arada etik ihlaller de var dikkatimden kaçmayan. Bir senaryo olduğunun bilincinde olarak okuyucularıma olması gerekenleri de açıklamak görevimiz. Danışan, psikiyatristi tarafından yönlendirilmez, ne yapması ve ne yapmaması gerektiği söylenmez. Psikoterapi, rahatlama amaçlı “sohbet etmek”, “çocukluğa inmek”, “bilinçaltını temizlemek”, “akıl vermek”, “yol göstermek” değildir. Psikoterapi, kişide farkındalık oluşturmayı ve beceri kazandırmayı amaçlayan, belli ilkeleri ve hedefi olan bir tedavi yöntemidir. Varoluşçu psikiyatr Victor Frankl, “İnsan kendisi için karar verir. Bu yüzden eğitimin amacı karar verme yeteneğini geliştirmek olmalıdır.” der.
Bu söze çok katılırım. Psikoterapinin amacı, kişinin karar verme, baş etme ve uyum sağlama yeteneğini geliştirmektir. Danışan, kendisi için kendisi karar vermelidir. Psikoterapi, farklı kuramlar ve teknikler bağlamında yapılsa bile; tüm kuramlar, psikoterapi sürecinde danışan ve terapist arasında kurulan ilişkinin tedavideki önemi üzerinde durur. Psikoterapi, öncelikle danışan ve terapist arasında, güven ortamını sağlamayı hedefler. Psikoterapistinin kendisini eleştirmeyeceğine, anlamaya ve yardım etmeye çalışacağına inanan bir kişi, sorunlarını konuşmaktan çekinmeyecek, psikoterapistle kurduğu güven ilişkisinin desteğiyle, değişmek için çaba gösterecektir.
News